A w moich myślach Bornholm, Bornholm

Widzę cię, jak stoisz w ogródku przy krzaku malin. Jest ciepło i nie ma wiatru. Obok twojej stopy leży wiklinowy koszyczek. Leniwym ruchem ręki przepędzasz osę. Powraca kilka razy, aż wreszcie rezygnuje i kieruje się w stronę rzędów czarnej porzeczki. (…) Nie spieszysz się, zresztą nigdy nie lubiłaś pośpiechu. Siedzę na parapecie i patrzę. Uwielbiam cię obserwować.

Bornholm mała zielona, duńska wyspa, której klimat i ukształtowanie odwiedzającym ją turystom zapewne na trwałe zapadają w pamięci. Podobnie jest z książką Huberta Klimko - Dobrzanieckiego, o jakby zdublowanej sile uderzającego piękna i oryginalności w tytule – Bornholm, Bornholm. To książka, o której tak szybko się nie zapomina. Choćby sam fakt, że przeczytałam ją już jakiś czas temu, nie odłożyłam na półkę, lecz pozostawiłam pod ręką. Ciągle w zasięgu wzroku prowokowała mnie, nie dawała spokoju wciskając się w myśli, zajęte już czymś zgoła odległym. Całą sobą zdawała się szeptać, że nie pozwoli o sobie zapomnieć. Ta ostatnia powieść autora Rzeczy pierwszych i Domu Róży to historie życia dwóch mężczyzn, połączone wyspą Bornholm. Pierwszego z nich znamy ze spotkań z nieprzytomną matką. Ten wychowany na wyspie mężczyzna odwiedza ją w szpitalu i w ramach terapii – nie wiem, czy bardziej nieprzytomnej kobiety, czy swojej chorej psychiki – opowiada jej swoje życie, swoje uczucia, które ukrywał urażony gdzieś głęboko. Drugi mężczyzna to ojciec dwójki dzieci, i niezbyt przykładny mąż, nie bardzo kochającej go (chyba) żony, który na Bornholmie odbywał służbę wojskową podczas drugiej wojny światowej.

Horst Bartlik siedział w wiklinowym fotelu w swoim gabinecie. Patrzył na ścianę obwieszoną gablotami pełnymi motyli. Jego wzrok zatrzymał się na małej gablotce, w której przytwierdzone do podłoża prezentowały się rusałka admirał i paź królowej. (…) złapałem je dla waszej matki. Wetknąłem jej we włosy. Zawstydziła się. (…) Bartlik, patrząc na te dwa okazy, po raz kolejny zadawał sobie w myślach pytanie: czy oni się kiedykolwiek kochali?

To pozornie niezwiązane ze sobą historie. Mimowolnie jednak czytelnik będzie usiłował znaleźć coś, co łączy te dwa losy. Zagłębiając się w retrospekcje syna, balansując na granicy obłędu w teraźniejszości ojca i męża. Czy coś łączy tych mężczyzn? Oprócz szarych historii łączą ich kobiety. Podła i nieczuła matka, która złamała własnemu dziecku życie i żona terroryzująca własnego męża, pasożytująca na nim, jak modliszka, która mężczyzny potrzebuje tylko wydania na świat potomstwa. Szukając ucieczki od kobiet mężczyźni uciekają się do myśli o zabójstwie i udziału w wojnie.

Wiesz mamo, na Nowej Gwinei żyje taki ptak, który podczas tokowania jest tak sobą zachwycony, taki jest zaaferowany tym swoim ogonem i pęczniejącym wolem, tymi rajskimi barwami, że przybiera tak dziwaczne pozy, że nic oprócz siebie nie widzi. Ty też mi przypominałaś tego ptaka.

Bornholm Bornholm porusza problemy prawdziwe, nie ukrywa niczego, nie koloryzuje. Książka Klimko - Dobrzanieckiego jest odarta z wszelkich upiększaczy. To chropowata historia uwalniająca wszystkie zapachy życia, nawet – a może szczególnie – te najmniej przyjemne. Historia pachnąca śmiercią, przemijaniem, nienawiścią i smutkiem. Duszna. W tej książce Bornholm to symbol czegoś pięknego lecz odległego, trudnego do zdobycia ideału jawiącego się na horyzoncie. Jak cudze życie, które wydaje się nam piękniejsze i lepsze od własnego – podobnie, jak wydawało się ono bohaterom Klimko - Dobrzanieckiego. Bornholm, jako zielona wyspa nadziei na lepsze. A książka? Odważna, bo trudna, jakaś dziwnie prosta, a jednocześnie złożona, niby chwila, a jaka trwała.

cytaty pochodzą z książki