Przyjaciółka Matylda od Hanny Kowalewskiej

Aby opisać piątą część serii o Zawrociu autorstwa Hanny Kowalewskiej, czyli Przelot bocianów konieczne jest przybliżenie fabuły wszystkich poprzednich części serii. Matyldę Malinowską–Just, główną bohaterkę wszystkich części poznajemy w momencie kiedy dostaje ona niespodziewany spadek po babce Aleksandrze Milskiej, z którą nie utrzymywała kontaktów od dzieciństwa (Tego lata w Zawrociu). Ów spadek jest wielką niespodzianką i zdziwieniem dla samej obdarowanej, ale też i dla całej rodziny, która jednak jako taki kontakt Aleksandrą Milską miewała. Dom rodzinny w Zawrociu staje się kością niezgody, a i tak już nielubiana Matylda znienawidzonym członkiem rodziny.

A co możemy powiedzieć o samej Matyldzie? To trzydziestoletnia kobieta, związana z teatrem przez pracę i miłość. Dawniej aktorka, którą do sztuki wciągnął mąż Filip Just, wielka miłość Matyldy Malinowskiej. Intensywny, acz krótki z powodu samobójstwa Filipa związek tych dwojga wywarł na kobiecie trwałe piętno, a śmierć Filipa zmieniła diametralnie jej spojrzenie na życie.

Kiedy poznajemy Matyldę mija dziesięć lat od samobójczej śmierci jej męża a ona nadal go kocha, choć nie koniecznie pozostaje mu wierna. Ciągle rozmawia z fantomem Filipa jakiego stworzyła na własny użytek i nie może pogodzić się z tajemniczą, nierozwiązaną zagadką śmierci Filipa (Maska Arlekina)

Ta twarda, żyjąca we własnym świecie kobieta doskonale radzi sobie z rodzinnym konfliktem jaki wytworzył się (albo wzmocnił) po śmierci babki i niespodziewanie zaskakującej decyzji odnośnie przyszłości Zawrocia. Matylda, po początkowych wątpliwościach całe swoje uczucie lokuje w tym pięknym skrawku ziemi i w domu, z którego wszystkich zakątków wygląda historia. Staje się powoli i nie bez przeszkód jego prawowitą właścicielką, nie tylko w dokumentach ale i mentalnie.

Dociekliwość dziewczyny, którą samą zastanawia fakt przyznania akurat jej prawa do Zawrocia kieruje ku rozwiązaniu pojawiających się tajemnic i zagadek rodzinnych. Dziwnych powiązań, niewytłumaczalnych waśni i niechęci najbliższych jej członków do siebie. W rozwiązywaniu tych zawiłych meandrów przeszłości pomaga Matyldzie kuzyn Paweł. Ukochany wnuk babki Aleksandry, który jako jedyny z rodziny zrealizował jej marzenia o muzyce. To jemu Matylda ofiarowuje stojący w Zawrociu fortepian. Ale tego, jak bardzo babce zależało na Pawle Matylda nie dowiedziałaby się gdyby przypadkiem (czyżby??) nie natknęła się na pamiętniki spisane ręką dziadka Maurycego i Aleksandry.

Zawiłą przeszłość rodziny Milskich i Malinowskich Matylda równoważy pracą i życiem w Warszawie. Liczne nieudane związki dziewczyny, fałszywe przyjaźnie i lodowate podejście rodziny zmuszają ją do samotnego stawiania czoła przeszłości. I tu znowu budzi się wrodzona ciekawość i upór Matyldy dzięki którym odkrywa kolejną tajemnicę, tym razem związaną z życiem i śmiercią ojca – Jana Malinowskiego (Góra śpiących węży)

Dość powiedzieć, że dotychczas samotna Matylda otrzymuje od losu niewiarygodnie liczną i co najważniejsze kochającą się rodzinę. Niemożność wyciągnięcia jakichkolwiek faktów od oschłej matki powoduje, że Matylda natyka się na coraz bardziej szokujące dowody zawiłości i zakłamania w jakich żyje od lat jej rodzina. Jej właściwie niejakie stosunki z siostrą, nigdy nie naprawiane przez matkę, czy też ojczyma także przyczyniają się szukania przez Matyldę powodów ciągłej niezgody z Paulą. Powoli też, dzięki tym faktom, które sama odkopuje w meandrach przeszłości rozjaśnia się sprawa otrzymania właśnie przez nią spadku.

W tle życie w Warszawie – choć w przypadku Matyldy jeszcze nie wiadomo, które życie jest tłem – rodzą się kolejne romanse dziewczyny, konflikty w pracy i nawarstwiają problemy nie do rozwiązania (Inna wersja życia).

Nie sposób opisać całe życie Matyldy Malinowskiej–Just w kilku zdaniach, jednak Hannie Kowalewskiej potrzebne było do tego pięć tomów (choć cięgle mam nadzieję, że na pięciu nie poprzestanie!). Ale nigdy, ani przez chwilę życie to – czy też opowieść (ale gwarantuję, że po przeczytaniu uznacie ją jako prawdziwą historię życia trzydziestoletniej kobiety) nie dłużyły się. Nigdzie w powieści nie było zbędnych scen i opisów, nie zdarzały się przedłużające się dialogi, czy rozciągające powieść dramaty. To wartka opowieść, z własnym tempem – bywały owszem momenty wyciszenia, tak konieczne, jak w życiu i jak w życiu nabierały one - z siłą huraganu - tempa. Niebezpiecznego momentami, ale i leczniczego, bo łatwiej było w tym huraganie zapomnieć o troskach, które dotyczyły nie tylko Matyldy ale i czytelnika. Ta dzikość życia dziewczyny udzielała się i czytającemu – nic wtedy nie było w stanie oderwać od lektury. Natłok sprzecznych myśli, pochwały i nagany zachowań bohaterki, radość i smutek na zmianę szargały nerwy czytelnika. Aby w końcu, w części czwartej – Inna wersja życia - osiągnąć apogeum i do granic możliwości wystawić te nerwy na próbę.

Przelot bocianów nazwałabym lekkim osiadaniem, ale nic bardziej błędnego jak myśl o nudzie! Nie! Taka myśl przeszła mi przez głowę raczej z powodu małej stabilizacji Matyldy, choć wywołanej wielką burzą i wywracającym na nowo jej życie wydarzeniem.

W Przelocie bocianów autorka znowu zakręci, trochę też rozwiąże  ale też nie wszystko, bo i Matylda nam się zmieni. Zginie gdzieś jej ciekawość, uporczywe doszukiwanie się dziury w całym, gmatwanie i tak już zagmatwanej przeszłości. Przestanie to już bawić Matyldę. Zacznie nawet szukać nici porozumienia ze znienawidzoną Paulą. I choć nie do końca będą to udane próby to ich dramatyczne w skutkach zbliżenie absurdalnie pomoże rozwiązać Matyldzie zaplątane życie. I choć Hanna Kowalewska nie rozpieszcza czytelnika to nie wyobrażam sobie aby to miał być już koniec! Ta pięciotomowa opowieść o atomowej sile wdziera się w umysł czytelnika jak bomba, i jak ta pozostawia w nim trwały ślad. Doskonałość języka jakim posługuje się autorka sprawia, że czyta się  ją jak dzieło idealne. Cały czas, z każdej strony  i pod każdym względem jak najbardziej życiowe. Nie ma u niej miejsca na nieprawdopodobne wydarzenia, na nic, co kazałoby wątpić w realność historii lub wyczuć komizm w powieści. Bohaterowie są jak najbardziej prawdziwi, z krwi i kości, a co najważniejsze życiowi i ludzcy. Jakby momentami trójwymiarowi, możliwi do zmaterializowania tuż obok.  Ach długo tak jeszcze będę pewnie powtarzać te słowa zachwytu ale doprawdy jest nad czym. Ja po prostu przez tę powieść z żyłam się z Matyldą. Chciałabym móc teraz zajrzeć przez okienko w Zawrociu, na którym o tej porze pewnie mróz maluje białe, kwietne obrazy. Zobaczyć ogień w kominku, kwiaty na fortepianie, może usłyszeć jak ktoś na nim gra. A z Matyldą wypić imbirową herbatę z porcelanowej filiżanki i zjeść ciepłą jeszcze szarlotkę. Tego właśnie bym chciała, to mógłby być piękny ciąg dalszy lata w Zawrociu.