Zapiski hinduskiej służącej - Baby Halder*

Życie trzydziestosześcioletniej Baby Halder z racji jej bogatej, choć nie zawsze miłej przeszłości mogłoby posłużyć jako kanwa na dobrą, długą powieść. Wydana za mąż jako trzynastolatka, rok później już matka, a siedem lat po ślubie rozwódka (o ile o kobiecie, która ucieka po prostu z domu razem z dziećmi można powiedzieć: rozwódka ) Baby zmuszona była znieść wiele upokorzeń. Odejście kobiety od męża w kraju, gdzie nie ma ona prawa do głosu, a tym bardziej sprzeciwu wymaga nie lada odwagi. Baby Halder jednak udaje się uciec od okrutnego współmałżonka z przymusu, udaje jej się znaleźć pracę – zostaje służącą, wreszcie pisarką. I to pisarką nie byle jaką, a odnoszącą już na samym początku sukces. Jej książka A Life Less Ordinary (Życie mniej przeciętne) wydana przez Wydawnictwo Prószyński pod tytułem Zapiski hinduskiej służącej, przetłumaczona na wiele języków zostaje bestsellerem, wszędzie tam, gdzie sięukazuje. Nie wiadomo, czy ten sukces Baby osiągnęła dzięki swojej szczerości, radosnemu mimo sprzeciwu losu uśmiechowi, czy talentowi pisarskiemu. Wiadomo jednak, że książkęnapisała dzięki swojemu ostatniemu pracodawcy, Prabodhcie Kumarze, który teraz po latach jest już jej przyjacielem. To on zauważył, że kobieta codziennie zapisuje wydarzenia w notesie, i to on namówił ją do spisania swojej przeszłości, pomagając nie tylko w tłumaczeniu, lecz także w samym pisaniu. Zapiski hinduskiej służącej to nic innego jak swego rodzaju biografia Baby Halder. Bohaterka książki, tak samo jak Baby w wieku zaledwie siedmiu lat, zostaje sama z ojcem i rodzeństwem po tym, jak jej matka ucieka z domu. Samotny ojciec nie przykłada się do wychowywania dzieci, te musząc radzić sobie same wspierają się nawzajem w trudnych chwilach. Marzenia o szczęśliwej rodzinie, o szkole i studiach Baby musi odłożyć na bliżej nieokreśloną przyszłość, albo w ogóle o nich zapomnieć. Sytuacja w domu pogarsza się, kiedy ojciec poznaje kobietę, żeni się z nią i wprowadza do ich domu. Macocha nie akceptuje warunków wychowania, jakie panują w domu rodzinnym Baby Halder. Sama nie zajmuje się prowadzeniem domu, lecz zmusza Baby i rodzeństwo do prac ponad ich siły. Sprzątanie, gotowanie, czyli prowadzenie domu przypadają w udziale jedenastoletniej Baby. Przez nadmiar obowiązków dziewczynka zmuszona jest zrezygnować ze szkoły, na której szczególnie jej zależało. Nie widziała siebie w ustalonej z góry dla niej przyszłości – szybkie małżeństwo, dom i gromadka dzieci na głowie. Jednak stało się inaczej. Kiedy Baby miała dwanaście lat, rodzice przyprowadzili jej kandydata na męża. Szybkie, niechciane przez nią małżeństwo jeszcze szybciej ją zawiodło. Dziewczyna (a właściwie jeszcze dziecko) nie potrafi odnaleźć się w nowej roli. Ciągle jeszcze pragnie towarzystwa równolatków, zabaw z koleżankami i codziennych wypraw do szkoły. Nie wychodzi jej prowadzenie własnego domu, ani tym bardziej spełnianie obowiązków żony. Dopiero urodzone w bólach w wieku czternastu lat pierwsze dziecko wywołuje w niej chęć do działania. Późniejsze awantury w domu, przemoc ze strony męża sprawiają, że Baby w końcu odzyskuje siły do zmienienia swojegożycia i ucieka z dziećmi. Przy niewielkiej pomocy bliskich znajduje pracę, własne mieszkanie i powoli układa wszystko na nowo. Sama doświadczona okrutnym dzieciństwem, pozbawiona możliwości uczenia się kładzie szczególny nacisk na kształcenie własnych dzieci. Pracuje ponad swoje siły i nic więcej nie liczy się dla Baby, jak zapewnienie jej latoroślom przyzwoitego dachu nad głowa i wykształcenia.

Choć ta książka nie jest radosną opowieścią, pomimo, zdawałoby się, szczęśliwego zakończenia czytelnik nie znajdzie w niej słowa skargi. Autorka nie użala się nad sobą, a raczej mobilizuje do działania, choć kraj, w którym się urodziła i w którym przyszło jej żyć, tego nie ułatwiał. Szczególnie młodej dziewczynie, której przyszłość i ewentualne marzenia nie liczyły się dla najbliższych. Dziewczynie, której jedynąrolą napisaną przez życie miało być służenie innym za cenę poniżenia i łez.

Zapiski ... to wstrząsająca dla nas Europejczyków historia o świecie ubóstwa i ujarzmienia, którego nie doświadczamy, nie znamy. Historia złamanego dzieciństwa i utraconych marzeń. Wreszcie to prawdziwa opowieść o niezwykle silnej kobiecie, zdeterminowanej przez swoje plany. O kobiecie, która mogłaby inspirować wiele innych, samotnych i poniżonych, gdyby nie tak ciężko było przeciwstawić siętradycji i kulturze w Indiach.

Dziś** Baby Halder nadal mieszka u swojego pracodawcy-przyjaciela. Nie jest już jego służącą, a raczej znajomą.Przygotowuje herbatę i razem z Prabodhem toczą długie dyskusje na temat przyszłości rodziny Baby i jej kolejnych książek.

Jak wielki sukces odniosły Zapiski ...świadczyć może fakt, że w Indiach książka ta stała się bestsellerem, jej fragmenty przedrukowywano w czytankach dla trochę starszych dzieci, a kolejna częśćzostała już napisana i aktualnie trwa jej promocja. Być może książka wyda sięniektórym opowieścią, jakich napisano już wiele. Książką, która nie wnosi nic do życia czytelnika, poza krótkim streszczeniem życia autorki. Być może tak jest, bo to prosta historia o prostej kobiecie, dla której najważniejsze jednak były ambicje i siła samozaparcia, które doprowadziły ją do sukcesu. I choć Zapiski hinduskiej służącej nie należą być może dla wszystkich do lektur porywających, to jednak ciągle wzruszająca i prawdziwa historia.

* recenzja książki autorki wydanej przez Harper Perennial ukazała się już na portalu Bookznami. Jednak przy okazji jej polskiego wydania pozwoliłam przybliżyć ją raz jeszcze

** informacja z artykułu, który ukazał się w prasie w roku 2011

okładki: google, www.proszynski.pl