Poniedziałkowe dzieci - Patti Smith

Because the Night to jeden z większych jej przebojów (latem 1978 roku piosenka zajmowała 13 miejsce na liście Top40), najbardziej znana debiutancka płyta Horses, i zarazem najbardziej osobista, bo w całości poświecona przyjaciołom, którzy stanęli na jej drodze do sławy, i tym, którzy odeszli. Choć pewnie największym przyjacielem nigdy nie przestanie nazywać Roberta Mapplethorphe’a. To, co łączyło tych dwoje jest uczuciem zdarzającym się raz na milion lat (tak odważnie można powiedzieć), związek, który tworzyli zaś oryginalnym i silnym jednocześnie mimo burz, jakie przezeń się przetoczyły.

Poniedziałkowe dzieci, której tytuł w oryginale brzmi jak jeden z napisanych przez nią wierszy – Just kids – to coś więcej niż książka. Więcej niż opowieść o miłości. Dwutorowość tej historii tworzy z niej opowieść niesamowitą. Jak obiecała Patti Robertowi opisała w niej ich historię, bo nikt tak jak ona by tego nie zrobił (Czy napiszesz naszą historię? A chcesz? Musisz – odpowiedział. – Nikt inny nie będzie umiał tego zrobić. Napiszę, przyrzekłam, choć wiedziałam, że trudno mi będzie dotrzymać tej obietnicy.) Na szczęście obietnicy udało się dotrzymać. Mamy Poniedziałkowe dzieci a w nich opowieść o miłości i marzeniach.

Bliźniaczo do siebie podobni, nie tylko fizycznie (wielu myślało, że są rodzeństwem, a mąż Patti Smith powiedział kiedyś: Nie wiem, jak on to robi, ale na wszystkich twoich zdjęciach zrobionych przez niego wyglądasz jak on.) ale przede wszystkim mentalnie, spotkali się w księgarni, w której pracowała Patti. Było to spotkanie przypadkowe, jednak utkwiło obojgu na zawsze w pamięci, i zawsze już miało swoje odbicie w ich przyszłości. Dwie artystyczne dusze, dwoje ludzi poszukujących swojego miejsca w świecie. Bez grosza, bez konkretnych planów, jedynie z wielkimi marzeniami i przeczuciem, iż urodzili się dla sztuki, żyjąc na swoich zasadach, według tego, co przyniesie dzień dążą do celu.

Wiele razy, w trakcie lektury zadziwiałam się ich samozaparciem, siłą, której w tak trudnych warunkach im nie brakowało. Podziwiałam możliwość (i chęć) prze-życia w dziwnych czasach, w których z jednej strony wystarczyło sprzedać płytę zdobytą gdzieś taniej, aby przeżyć tydzień, a z drugiej - martwić się o jedzenie. Czasach, w których przypadkowe spotkania rodziły przyjaźnie ważące na przyszłym życiu. Przyjaźnie nie z byle kim. Przez życie Patti i Roberta przewinęły się takie osoby jak Jimi Hendrix, Andy Warhol, Janis Joplin i inni wielcy lat sześćdziesiątych. A oni? Oni zmagali się w tym czasie ze swoim a to gasnącym, a to na nowo rozkwitającym uczuciem, ze swoimi nowymi, kolejnymi związkami, uzależnieniami, seksualnością, ciągle goniąc marzenia. Trwając jedno przy drugim, jak obiecali to sobie na początku przyjaźni byli razem niezależnie od tego, co się wydarzyło. Obiecali sobie czuwać i tego dotrzymywali (stąd poczucie odpowiedzialności Smith za śmierć przyjaciela). Trudno powiedzieć komu pierwszemu udało się dogonić marzenia. Wiadomo przecież, że Robert Mapplethophe umarł młodo (42 lata), pozostawiając jednak po sobie liczne dowody na talent jako fotografa. Przede wszystkim rozpoznawalny do dziś styl wyrażony w otwartym homoseksualnym erotyzmie, w formie wielkoskalowych czarno-białych zdjęć. Jedyny, niepowtarzalny, tylko Mapplethorpha. I Patti Smith, której twórczość znana jest na całym świecie, a piosenki doczekały się wielokrotnie coverów. Jednak to chory już Mapplethorphe powiedział do swojej przyjaciółk:i Patti (…) Stałaś się sławna wcześniej niż ja.

Tych dwoje było jak brat i siostra, jak mąż i żona (tych, przed matką Roberta grali do końca), a przede wszystkim jak przyjaciele, jakich świat widuje rzadko. Bez miejsca do spania, z pustą lodówką i po wielokrotnych „zdradach”, które każdego z nich bolały uczucie łączące ich pozostało tak samo silne. Pomimo późniejszych swoich stałych związków z innymi partnerami (małżeństwa Patti i związku Roberta) nadal łączyły ich silne więzi, których nawet śmierć nie była w stanie zerwać.

Wreszcie nad morzem – a wiec tam, gdzie Bóg jest wszechobecny – stopniowo się uspokoiłam. Stałam i patrzyłam w niebo. Chmury miały kolor jak u Rafaela. Poraniona róża. Miałam wrażenie, że sam to namalował. Zobaczysz go. Poznasz. Poznasz jego dłoń. Te słowa mi się objawiły i wiedziałam, że pewnego dnia zobaczę niebo namalowane ręką Roberta.

Wielokrotnie wzruszałam się przy tej lekturze. Wielokrotnie łapałam się też na tym, iż nie chcę wcale aby się kończyła. Chcę ją czytać bez końca, wsłuchiwać się w tę melodię dusz artystów. Włączając płyty Smith, oglądając fotografie Mappletorpe’a przedłużałam sobie tę cudowną historię o ambicjach, sercu i uczuciu. Nie da opisać się wrażeń z lektury Poniedziałkowych dzieci, bo to tak, jakby chcieć opisać na kilku stronach czyjeś życie. Jedyne co mogę napisać to to, iż historia Patti i Roberta wstrząsnęła mną, wzruszyła i na pewno tak szybko (o ile w ogóle) jej nie zapomnę. Myślę też, że to nie książka dla wszystkich, jedynie dla tych, którzy potrafią zachwycić się szczegółem, światłem i najcichszym dźwiękiem. Tym polecam.

 

Każde słowo w ustach

Każde słowo w piśmie

Zaklęcie przerwane

I uczynek złoty

Wszystkie grane role

Jak wikliny sploty

Spadają na ziemię

Dzikie dzikie liście.

 

 

 

 

 

cytaty pochodzą z książki

zdjęcia: www.czarne.com.pl, google,